خواص بی نظیر گیاه شیرین بیان
معرفی کامل گیاه شیرین بیان:
شیرین بیان، گیاهی است علفی چندساله، به ارتفاع ۱ تا ۲ متر، که دارای ریشه اصلی محکم به طول تا حدود ۱۵ سانتی متر، و دارای ۳ تا ۵ انشعاب جانبی و چندین ساقه رونده چوبی افقی به طول تا حدود ۸ متر می باشد. ساقه های جدید هر سال تولید می شوند. این ساقه ها محکم، افراشته، از قاعده یا بالاتر از قاعده منشعب بوده و بخش های بالایی آنها خشن می باشد. برگ های این گیاه به صورت متناوب، شانه ای و به طول ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر می باشند. گوشوارک ها بسیار کوچک و ریز هستند.
گل های این گیاه محوری و افراشته هستند که به رنگ آبی تا ارغوانی روشن و دارای دمگل کوتاه می باشند. کاسه گل استکانی کوتاه و دارای کرک های غده ای بوده، دندانه های کاسه سرنیزه ای نوک تیز و بلندتر از لوله کاسه می باشند. گلبرگها باریک، گلبرگهای ناوی نوک تیز و بدون منقار بوده، که به یکدیگر متصل نیستند. میوه آن نیز افراشته یا خمیده، تخت، بدون کرک، دارای درز پشتی و شکمی ضخیم و دارای ۳ تا ۵ دانه قهوه ای و کلیوی می باشد.
از رونده ها و ریشه های خشک شده و پوست کنده، ریشه ها و فرآورده های خشک شده، ساقه های زیر زمینی و ریشه های خشک پوست کند برای مصارف دارویی استفاده می شود.
محل رویش گیاه شیرین بیان:
گونه های مختلف شیرین بیان در مناطق اروپا و آسیا یافت می شوند. همچنین در اکثر مناطق ایران نیز رویش دارد.
ترکیبات گیاه شیرین بیان:
ترکیبات این گیاه شامل ساپونین های تری ترپنی (۳ تا ۱۵ درصد)، فلاونوییدها شامل آگلیکون هایی از قبیل لیکویی ریتیژنین، ایزولیکویی ریتیژنین (شالکون آن)، ایزولیکوفلاونول. ایزوفلاونوییدها شامل آگلیکون های فورمونونتین، گلابرن، گلابریدین، گلابرول، هیدروکسی گلابرول، گلیسیر ایزوفلاون. مشتقات کومستان شامل گليسيرول، ایزوگلیسیرول و لیکو کومارین. هیدروکسی کومارین هایی از قبیل هرنیارین، اومبلیفرون، گلیسی کومارین و لیکو پیرانو کومارین. استروئیدها شامل استرول هایی مانند بتا – سیتواسترول و استیگما استرول. میزان فلاونوییدها و آگلیکون های ایزوفلاونوییدی موجود در عصاره گیاه در مقایسه با ریشه بسیار بیشتر است و این امر به دلیل هیدرولیز شدن گلیکوزیدها طی روند استخراج می باشد.
ترکیبات ریشه:
ترکیبات ریشه شامل ساپونین های تری ترپنی (۳ تا ۱۵ درصد) بیشتر شامل گلیسیرتیک اسید، آلفا – گلیسیرتیک اسید، گلیسیرتیک اسید متیل استر، گلابریک اسید، گلابر وليد و آرالنیک اسید فلاونوییدها شامل آگلیکون هایی از قبیل لیکویی ریتیژنین، ایزولیکویی ریتیژنین (شالکون آن)، ایزولیکوفلاونول، ایزولیکویی ریتین و لیکوریسیدین. ایزوفلاونوییدها شامل آگلیکون های فورمونونتین، گلابرن، گلابریدین، گلابرول، هیدروکسی گلابرول و گلیسیریزوفلاون. مشتقات کومستان شامل گلیسیرول، ایزوگلیسیرول و لیکو کومارین. هیدروکسی کومارین هایی از قبیل هرنیارین، اومبلیفرون، گلیسی کومارین و لیکو پیرانو کومارین. استروئیدها شامل استرول هایی مانند بتا – سيتواسترول و استیگما استرول. روغن فرار (به مقدار بسیار اندک) حاوی آنتول، استراگول، اوژنول و هگزانوییک اسید است.
اثرات گیاه شیرین بیان:
شیرین بیان ضد التهاب، ضدزخم، خلط آور و همچنین ضد پلاکت، ضد قارچ و ضد میکروب بوده، که موجب مهار یون های کلسیم می شود. این گیاه از گذشته های بسیار دور تاکنون جهت درمان زخم های معده ای به کار برده می شده است و احتمالا مصرف آن برای درمان انواع مختلف بیماری های عفونی مفید می باشد. از سوی دیگر شیرین بیان یکی از ترکیبات رایج موجود در داروهای سرماخوردگی و آنفلونزا بوده، که جهت درمان برونشیت نیز به کار برده می شود.
امروزه از شیرین بیان بیشتر برای درمان انواع اختلالات هورمونی مانند یائسگی، PMS و همچنین تحریک تولید آندوژن و طولانی کردن اثر هورمون های قشر فوق کلیوی استفاده می گردد.
از سوی دیگر یافته های حاصل از مطالعه ای که اخیرا انجام شده است حاکی از تأثیر مثبت این گیاه علیه سارس (SARS) بوده است.
همچنین مشخص شده است که تجویز درون وریدی محصول گلیسریزین موجب جلوگیری از گسترس کارسینومای سلولهای کبدی در بیماران مبتلا به هپاتیت C می شود.
یافته های حاصل از بررسی های برون تن انجام گرفته حاکی از مفید بودن مصرف شیرین بیان جهت درمان سرطان است. به علاوه بر اساس یک کارآزمایی بالینی محدود، مشخص شده است که مصرف گلیسریزین جهت درمان زونا مفید می باشد.
مصرف شیرین بیان جهت درمان زخم های گوارشی مفید است. از سوی دیگر گفته می شود استفاده از این گیاه جهت درمان عفونت های ویروسی بی فایده می باشد.
اثرات ضد باکتری، ضد قارچ ضد ویروس:
برخی از ترکیبات فنولی موجود در شیرین بیان و بسیاری از دیگر ترکیبات موجود در آن دارای اثر ضد باکتری علیه Staphylococcus aureus مقاوم در برابر متی سیلین (MRSA) و Staphylococcus aureus حساس در برابر متی سیلین (MSSA) می باشند. برگ های گیاه شیرین بیان حاوی ترکیبات مختلفی از قبیل نوعی فیتو الکسین ایزوفلاوین به نام ایزومو کرونوتالال هستند که اثر ضد قارچ و ضد باکتری دارند. شالکون جدا شده از عصاره اتانولی استخراج شده از ریشه های Glycyrrhiza inflate Bat، موجب مهار جذب تیمدین از پروماستیگوت های کشت شده Leishmania donovani می گردد. ترکیب مزبور را که سنتز نیز شده است احتمالا می توان به عنوان نوعی ترکیب الگو برای سنتز داروهای آنتی پروتوزوآل استفاده نمود.
گلیسریزین با القای سلول های CD4T سبب سرکوب سیتوکین های تیپ ۲ تولید شده توسط سلول های T تیپ ۲ ایجاد شده به دنبال سوختگی ها می شود. این فرآیند باعث افزایش میزان مقاومت افراد در برابر عفونت های کاندیدایایی Candida albicanus ایجاد شده به دلیل صدمات ناشی از سوختگی ها می گردد.
گلیسریزین همچنین موجب مهار رشد و سیتوپاتولوژی HSV در سلول های آن او پلویید HEP2 انسانی می شود.
از سوی دیگر این ترکیب موجب مهار بیان آنتی ژن های ویروسی در سلول های هپاتومای انسانی آلوده به ویروس هپاتیت A می گردد. به علاوه گلیسریزین ممکن است موجب کاهش بار منفی موجود بر سطح سلول ها و یا کاهش سیالیت غشاء شده، بدین ترتیب مانع نفود ویروس به درون سلول می گردد.
از سوی دیگر گلیسریزین با تحریک تولید اینترفرون گاما توسط سلول های T، نوعی اثر ضد ویروس علیه آنزیم آنفلونزا دارد. گلیسریزین همچنین موجب سرکوب ترشح آنتی ژن های سطحی ویروس هپاتیت B در بیماران مبتلا به عفونت با ویروس مزبور میشود. تصور می گردد که غلظت خاصی از این ترکیب با اتصال به سلول های کبدی قادر به تغییر بیان پیام آنتی ژن های ویروس هپاتیت B بر روی سلولهای کبدی بوده، بدین ترتیب موجب سرکوب ترشح HbsAg می شود.
اثر گلیسریزین علیه ویروس HIV با مهار رونویسی ویروس مزبور و نیز دخالت در اتصال ویروس به سلول میزبان و همچنین سرکوب ایجاد سلول های غول پیکر اعمال می شود.
اثرات ضد سرطان:
یافته های یک بررسی حاکی از آن است که تزریق درون وریدی محلول گلیسریزین موجب جلوگیری از گسترش کارسینومای سلول های کبدی در بیماران مبتلا به هپاتیت C مزمن می شود. همچنین در بررسی های حیوانی مشخص شده است که مشتقات حاصل از شیرین بیان دارای اثرات ضد تومور بوده اند.
از سوی دیگر بررسی های صورت گرفته نشان دهنده آن است که لیکوشالكون A که نوعی ترکیب فلاونوییدی موجود در شیرین بیان است، بر علیه رده های سلول های سرطان پروستات، پستان و لوسمی حاد، اثرات آپوپتوتیک دارد. این اثرات از طریق توانایی لیکوشالکون در پایین آوردن مقادیر نوعی پروتئین که موجب افزایش مقاومت در برابر داروهای ضد سرطان می شود، اعمال شده، ممکن است موجب افزایش حساسیت تومورها به چنین داروهای ضد سرطانی گردند.
اثر ضدالتهاب و ضد پلاکت:
گلابریدین موجود در گیاه موجب مهار آنزیم تیروزیناز، مهار تولید آنیون سوپراکسید و مهار فعالیت آنزیم سیکلواکسیناژ گردیده و به همین دلیل دارای اثر ضدالتهاب است.
لیکوریسیدین یکی از ترکیبات قدرتمند موجود در ریشه شیرین بیان است که موجب مهار آنزیم ایزو PAF استیل ترانسفراز و در نتیجه اعمال اثر ضدالتهاب می گردد.
ایزولیکویی ریتیژنین با مهار آنزیم آلدوز ردوکتاز و مهار آنزیم های سیکلواکسیناژ، لیپواکسیژناز و پراکسیداز موجب بروز اثر ضدالتهاب می شود.
اثر ضدالتهاب گلیسریزین را می توان به اثر ضد ترومبین آن استناد داد، چرا که ترکیب مزبور با مهار ترومبین موجب مهار تجمع پلاکت ها می گردد.
اثرات آنتی اکسیدانت:
در نوعی عصاره استونی تهیه شده از ریشه شیرین بیان، ترکیب دارای خاصیت آنتی اکسیدانت یافت شده است. یافته های حاصل از یک بررسی که روی اثر آنتی اکسیدانت این گیاه با استفاده از یک مولد رادیکال آزاد در محیط مایی صورت گرفت حاکی از آن است که در محیط مزبور ویتامین E فاقد اثر آنتی اکسیدانت بوده است، که در صورتی که مقادیر اکی مولار تمام ترکیبات مورد بررسی موجود در شیرین بیان به جز فورمونونتین، موجب محافظت LDL از اکسیداسیون به میزان ۶۵ تا ۸۵ درصد می شود.
اثرات ضد زخم:
ریشه شیرین بیان حاوی چندین ترکیب ضد زخم می باشد. امروزه مطالعات صورت گرفته روی این گیاه بیشتر روی گلیسیرتینیک اسید متمرکز شده اند، چه آن که بر اساس بررسی های انجام شده مشخص گردیده است که عصاره های دگلیسیریزینه استخراج شده از ریشه شیرین بیان (DGL) حقیقتا در مقایسه با انواع دارای گلیسیرتینیک اسید مؤثرتر بوده و فاقد عوارض جانبی می باشند.
از سوی دیگر یافته های حاصل از تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که مصرف شیرین بیان موجب حفاظت معده در برابر زخم های معدی ناشی از آسپیرین می گردد.
این گیاه همچنین موجب افزایش سرعت ترشح مخاط توسط مخاط معده ای می شود. از سوی دیگر شیرین بیان قادر به آزاد سازی سکرتین آندوژن که نوعی عامل ضد زخم معده است، می باشد. همچنین مشخص شده است کربنوکسولون که مشتق سوکسینات گلیسیرتیک اسید است، موجب تسریع روند بهبود زخم های گوارشی می گردد.
مصرف پودر دگلیسریزینه شیرین بیان نیز موجب التيام زخم های گوارشی شده، مضاف بر آن که فاقد عوارض جانبی ناشی از کربنوکسولون می باشد.
اثر ضد پلاک آتروسکلروزی:
بر اساس بررسی های صورت گرفته مشخص شده است در موش های مبتلا به کمبود آپولیپوپروتئین E (که مستعد اکسیداسیون LDL هستند) و توسط عصاره اتانولی شیرین بیان فاقد گلیسیرینیک اسید یا گلابریدین (نوعی ایزوفلاوان شاخص موجود در عصاره شیرین بیان) تغذیه شده بودند، میزان وقوع آسیب های آتروسکلروزی در مقایسه با موش های گروه شاهد کمتر می باشد. در ۶۰ درصد موش های دریافت کننده دارونما، ضایعات آتروسکلروزی کاملا مشخصی در قوس آئورت مشاهده شد حال آن که میزان ضایعات مزبور در موش های تحت درمان با شیرین بیان ۲۰ درصد بود.
اثر بر هپاتیت:
گلیسریزین موجب کاهش غلظت سرمی ترانس آمیناز در افراد مبتلا به هپاتیت C می شود. همچنین امکان ابتلاء به کارسینومای سلولهای کبدی، ۱۵ سال بعد از درمان بیماران مبتلا به هپاتیت C که با محلول حاوی گلیسریزین درمان شده بودند، کمتر شد.
اثر بالا برنده فشار خون:
گلیسیرتینیک اسید با مهار آنزیم کلیوی بتا – هیدروکسی استرویید دهیدروژناز، موجب کاهش تبدیل کورتیزول به کورتیزون می گردد و بدین ترتیب سبب افزایش میزان کورتیزول کلیوی و در نتیجه بروز اثر هیپر مینرالوکورتیکوییدی می شود.
اثر مینرالوکورتیکوییدی کورتیزول سبب کاهش تولید رنین و در نتیجه کاهش میزان احیاء آنژيوتنسين او تبدیل آن به آلدوسترون می گردد. نتیجه این امر افزایش فشار خون، کاهش غلظت سرمی پتاسیم و احتباس آب و سدیم است.
اثرات ایمونولوژیکی:
تجویز خوراکی عصاره شیرین بیان یا تزریق درون صفاقی گلیسریزین به موش ها موجب کاهش اختلال کلیرنس کمپلکس های ایمنی ایجاد شده توسط کاراژینان می گردد.
مهار یون های کلسیم:
نتایج یک بررسی که به طریق وابسته به دوز صورت گرفته حاکی از آن است که لیکوشالکون فلاونوییدهای A و B موجب مهار افزایش یون های کلسیم ناشی از ترومبین می شود و میزان اثر مزبور به دوز تجویز شده بستگی دارد. ترکیبات مذکور به صورت برون تن نیز موجب مهار تجمع پلاکت ناشی از ترومبین می گردند.
اثرات منیرالوکورتیکوییدی:
شیرین بیان با مهار آنزیم کلیوی بتا – هیدروکسی استرویید دهیدروژناز موجب کاهش تبدیل کروتیزول به کورتیزون می گردد. اثر مینرالوکورتیکوئیدی کورتیزول سبب کاهش غلظت سرمی پتاسیم و افزایش غلظت سرمی سدیم و در نتیجه احتباس آب و افزایش وزن و فشار خون می شود.
گلیسیرتیک اسید که متابولیت حاصل از هیدرولیز گلیسریزیک اسید است موجب مهار متابولیسم محیطی کورتیزول و ایجاد نوعی اثر شبه آلدوسترونی می گردد.
شیرین بیان همچنین با مهار آنزیم های کوتاه زنجیر دهیدروژناز اردوکتاز وابسته به NADPH سبب افزایش فشار خون می شود.
خواص درمانی گیاه شیرین بیان:
از ریشه این گیاه برای درمان نزله بخش فوقانی دستگاه تنفسی و نیز مداوای زخم های معده و اثنی عشر استفاده می گردد.
در طب سنتی گیاه شیرین بیان جهت درمان آپاندیسیت، یبوست و افزایش میزان شیر و ادرار به کار برده می شود.
این گیاه همچنین جهت درمان صرع و التهاب دستگاه گوارش و مجاری ادراری تناسلی استفاده گردیده، به طور خارجی نیز به منظور درمان درماتوز به کار برده می شود.
در طب هندی شیرین بیان به طور داخلی جهت درمان زخم معده، سردرد، برونشیت، بیماری های چشم و گلو و به صورت خارجی جهت بهبود زخم ها و بریدگی ها استفاده می گردد.
در طب چینی گیاه مزبور جهت درمان گلو درد، کفگیرک، اختلالات طحال، سرفه های خشک و از دست رفتن آب بدن به کار برده می شود.
شیرین بیان در طب سنتی به نام «سوس» خوانده می شود، طبع آن گرم و تر است. مفید در درمان سرفه، نرم کننده سینه و حلق و تسکین دهنده عطش می باشد. ضماد ریشه پخته این گیاه در درمان داخس (التهاب بند انتهایی انگشت) نافع است. مالیدن عصاره گیاه به چشم موجب از بین رفتن ناخنک می گردد. گیاه مزبور در درمان سوزش ادرار، التهاب معده، زخم های کلیه و مثانه، تب های کهنه، زخم های چرکین سودمند بوده، و مصرف خوراکی آن در صاف کردن صدا و رفع خشونت حنجره مؤثر است.
خواص عصاره ریشه شیرین بیان:
از عصاره ریشه این گیاه برای درمان التهاب معده، زخم های معده، پیشگیری از ایجاد زخم های گوارشی و التهاب ویروسی کبد استفاده می گردد.
عوارض جانبی و هشدارها:
در صورت وجود بیماری هایی مانند هپاتیت مزمن، امراض ناشی از احتباس صفرا، تشمع کبد (سیروز)، نارسایی شدید کلیوی، دیابت شیرین، آریتمی، پرفشاری خون، هیپرتونی، اختلالات عصبی عضلانی هیپرتونیک و پایین بودن غلظت خونی پتاسیم نمی بایست از این گیاه استفاده شود.
مصرف دخانیات نیز سبب بروز مسمومیت با شیرین بیان می گردد.
مصرف فرآورده های حاصل از شیرین بیان در دوران بارداری ممنوع است.
مصرف فرآورده های حاصل از شیرین بیان در دوران شیردهی نیز ممنوع است.
ریشه و عصاره شیرین بیان را نمی بایست به مدت طولانی بدون نظارت پزشک مصرف نمود. چرا که مصرف خوراکی طولانی مدت آن ممکن است منجر به افزایش فشار خون، آماس، مشکلات قلبی، پسودوهایپر آلدسترونیسم، هیپرکورتیزولیسم، احتباس سدیم یا عدم توازن شدید الکترولیت ها و مواردی از قبیل هیپوناترمی و هیپوکالمی شده در نتیجه سبب بروز هیپوتونی، ضعف عضلانی، فلج شل و در موارد نادر میوگلوبینوری گردد.
یافته های حاصل از یک بررسی حاکی از آن است که مصرف شیرین بیان موجب افزایش فشار خون در بزرگسالان دارای فشار خون طبیعی و نیز افراد مبتلا به فشار خون بالا می شود. اثر مزبور برگشت پذیر بوده و وابسته به دوز داروی مصرف شده است. از سوی دیگر این گیاه با افزایش کورتیزول کلیوی و در نتیجه احتباس آب و سدیم موجب افزایش فشار خون می گردد.
بر طبق برخی گزارش ها مصرف شیرین بیان موجب آریتمی و کاردیومیوپاتی نیز می شود.
مصرف شیرین بیان ممکن است موجب ایجاد نوعی پسودو هایپر آلدوسترونیسم شود که دارای علائم بیوشیمیایی مشابه با آلدوسترونیسم اولیه است. این علائم شامل احتباس سدیم (آماس محیطی، دیس پنه، فشار خون) و هیپوکالمی (تکرر ادرار، میوپاتی پروگزیمال، لتارژی، مورمورشدن، گرفتگی عضلانی، سردرد و کزاز) می باشد.
گزارش شده است که مصرف روزانه تقریبا ۲۰۰ تا ۴۰۰ گرم از «کیک Pontefract» (که حاوی ۱۵ گرم شیرین بیان است) توسط یک زن ۵۶ ساله جهت درمان یبوست مزمن، منجر به هیپوکالمی کشنده، میوپاتی هیپوکالمیک شدید، ضعف عمومی، بالا رفتن میزان برخی ترکیبات حاکی از افزایش عملکرد کبد (شامل افزایش بیلی روبین، کراتین کیناز، فسفاتاز آلکالین و ترانس آمیناز آلانین) و همچنین علائم شبه آنفلونزا (شامل تهوع، استفراغ و اسهال) گردید. هرچند، چند روز بعد از قطع مصرف «کیک Pontefract» و نیز درمان هیپوکالمی با تزریق درون وریدی پتاسیم کلراید، علائم ناشی از افزایش عملکرد کبد به حالت طبیعی بازگشت و بدین ترتیب بهبودی کامل حاصل شد.
گزارشی از مراجعه یک مرد چینی به بخش اورژانس بیمارستان وجود دارد که به نظر می رسد به دلیل مصرف بی رویه چای تهیه شده از شیرین بیان، دچار هیپوکالمی شدید و در نتیجه ضعف عضلانی منجر به فلج اندام های انتهایی گردیده بود. فرد مزبور به مدت ۳ سال، روزانه از نوعی چای شیرین شده با ۱۰۰ گرم ریشه شیرین بیان استفاده می نمود. وی علاوه بر هیپوکالمی دچار افزایش فشار خون و آلكالوزيس متابولیک شد. اقدامات درمانی شامل تزریق درمان وریدی پتاسیم کلراید بود. به هفته پس از درمان کلیه علائم بیماری مرتفع شدند.
بر اساس برخی گزارش ها مصرف بیش از حد شیرین بیان توسط ۵ بیمار موجب بروز اختلالات بینایی در آنها گردید. محققان با استناد به گزارش های مزبور نتیجه گرفتند که مصرف شیرین بیان ممکن است موجب تحریک شبکیه و اسپاسم عروق اکسی پیتال اسپاسم عروق خون رساننده اعصاب بینایی شده، بدین ترتیب باعث بروز اختلالات بینایی گردد.
یافته های حاصل از یک بررسی که روی تعدادی مرد جوان سالم (۲۲ تا ۲۴ ساله) صورت گرفت حاکی از آن است مصرف روزانه ۷ گرم شیرین بیان به مدت ۷ روز، موجب کاهش تستوسترون موجود در سرم و افزایش غلظت هیدروکسی پروژسترون گردید.
روش مصرف:
از ریشه این گیاه جهت مصارف خوراکی به صورت پودر شده، خرد شده و عصاره های خشک برای تهیه دمکرده ها، جوشانده ها و اشکال مایع یا جامد استفاده می گردد. عصاره های گیاه مزبور در تهیه انواع چای مانند چای های برونشی، چای های ضد ناراحتی های معده و چای های ملین به کار برده می شوند.
لازم به ذکر است نمی بایست داروی مزبور را بیش از ۴ تا ۶ هفته استفاده نمود. (به بخش عوارض جانبی و هشدارها مراجعه گردد). لازم است طی این مدت رژیم غذایی سرشار از پتاسیم مصرف گردد.
برای تهیه دم کرده می بایست یک تا یک ونیم گرم از ریشه کاملا خرد شده را به آب سرد افزود و آن را جوشاند، یا این که آب جوش را به داروی مزبور اضافه نمود، پس از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آن را صاف کرد (یک قاشق چایخوری از جوشانده مذکور برابر با ۳ گرم گیاه است). مقدار متوسط مصرف روزانه ریشه شیرین بیان، ۵ تا ۱۵ گرم است که برابر با ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلی گرم گلیسریزین می باشد. لازم به ذکر است که مدت مصرف داروی مزبور نمی بایست بیش از ۶ هفته باشد.
برای تهیه چای می بایست یک فنجان آب جوش را به یک قاشق چایخوری از شیره گیاه افزود و آن را مدت ۵ دقیقه به حال خود رها کرد. یک فنجان چای پس از هر وعده غذا نوشیده شود.