نماز در هر پنجشنبه از ماه شعبان:

هر پنجشنبه این ماه دو ركعت نماز خوانده می شود، در هر ركعت بعد از حمد صد مرتبه سوره توحید و بعد از سلام صد بار صلوات بفرستند.

ثواب:

[1]. هر حاجتی كه دارد از امر دنیا و آخرت برآورده می كند.

[2] از مولای ما علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ روایت شده است كه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «زینت داده می شود آسمانها در هر پنج شنبه از ماه شعبان، پس عرض می كنند ملائكه خدای ما بیامرزد روزه داران این روز را، و اجابت كند دعای آنها را، پس كسی كه در این روز دو ركعت نماز، در هر ركعت سوره حمد یك مرتبه و سوره توحید را صد مرتبه بخواند و بعد از سلام صد مرتبه صلوات بر محمد و آل او بفرستد، خدا هر حاجتی كه دارد از امر دنیا و آخرت برآورده می كند. و كسی كه یك روز در او روزه بگیرد خدا بدن او را بر آتش حرام می كند»

[3] امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ می فرماید: «شاخه های نیكی در این ماه نماز، روزه و… است.»

یادآوری می‎شود كه هر كدام از شبهای ماه شعبان نماز به خصوصی دارد كه در كتاب شریف مفاتیح الجنان به تفصیل آمده است.

[1] . اقبال، ص 88، مفاتیح الجنان، ص 320.

[2] . مفاتیح الجنان، ص 320.

[3] . تقویم عبادی، ص 74.

منبع:نمازهای ماه شعبان

نمازهای ماه شعبان

منبع نماز استغاثه امام زمان (عج)

این نماز را سید علی‌خان در کتاب «الکلم الطیب» آورده است. البته علمای دیگری همچون شیخ کفعمی، سید بن طاووس، علامه مجلسی، شیخ محمود عراقی، علامه نهاوندی، شیخ عباس قمی و محدث نوری هم خواندن این نماز را توصیه کرده‌اند.

استغاثه به امام زمان یعنی چه؟
استغاثه به معنی کمک خواستن در زمان بلا و گرفتاری است.

طریقه خواندن نماز استغاثه امام زمان (عج)

برای استغاثه از امام زمان (عج) در هر جایی که هستید باید ۲ رکعت نماز بخوانید. در بعضی از منابع توصیه شده که در رکعت اول بعد از حمد سوره فتح و در رکعت دوم بعد از حمد سوره نصر خوانده شود. درباره زمان این نماز هم در بعضی از منابع خواندن آن در نیمه‌شب را توصیه کرده‌اند و همچنین غسل کردن قبل از نماز را هم بعضی از علما جزو آداب این نماز آورده‌اند.
بعد از نماز رو به قبله و در زیر آسمان بایستید و بگویید:
سَلامُ اللَّهِ الْکَامِلُ التَّامُّ الشَّامِلُ الْعَامُّ وَ صَلَوَاتُهُ الدَّائِمَةُ
سلام کامل، تمام، همه جانبه و فراگیر خدا و درود همیشگى
وَ بَرَکَاتُهُ الْقَائِمَةُ التَّامَّةُ عَلَى حُجَّةِ اللَّهِ وَ وَلِیهِ فِی أَرْضِهِ وَ بِلادِهِ
و برکات پاینده و برازنده حق بر حجت خدا و جانشین او در زمین و تمامى سرزمین‌ها
وَ خَلِیفَتِهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ عِبَادِهِ
و خلیفه او بر همه خلق و بندگان
وَ سُلالَةِ النُّبُوَّةِ وَ بَقِیةِ الْعِتْرَةِ وَ الصَّفْوَةِ
آن که از نسل نبوت و باقیمانده عترت و از برگزیدگان است
صَاحِبِ الزَّمَانِ وَ مُظْهِرِ الْإِیمَانِ وَ مُلَقِّنِ [مُعْلِنِ]أَحْکَامِ الْقُرْآنِ
صاحب زمان و آشکار کننده ایمان و معلم احکام قرآن
وَ مُطَهِّرِ الْأَرْضِ وَ نَاشِرِ الْعَدْلِ فِی الطُّولِ وَ الْعَرْضِ وَ الْحُجَّةِ الْقَائِمِ
و پاک کننده زمین و گستراننده عدالت در طول و عرض جهان و حجّت پایدار
الْمَهْدِی الْإِمَامِ الْمُنْتَظَرِ الْمَرْضِی [الْمُرْتَضَی]وَ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرِینَ
مهدى، آن امام مورد انتظار، پسندیده و فرزند امامان پاک
الْوَصِی ابْنِ الْأَوْصِیاءِ الْمَرْضِیینَ الْهَادِی الْمَعْصُومِ ابْنِ الْأَئِمَّةِ الْهُدَاةِ الْمَعْصُومِینَ
جانشین و فرزند جانشینان پسندیده، رهبر معصوم و فرزند پیشوایان راهبر معصوم
السَّلامُ عَلَیکَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنِینَ الْمُسْتَضْعَفِینَ
سلام بر تو اى عزت بخش اهل ایمان و همه آنان که ناتوان شان شمردند
السَّلامُ عَلَیکَ یا مُذِلَّ الْکَافِرِینَ الْمُتَکَبِّرِینَ الظَّالِمِینَ
سلام بر تو اى خوارکننده کافران گردنکش و ستمکار
السَّلامُ عَلَیکَ یا مَوْلای یا صَاحِبَ الزَّمَانِ
سلام بر تو اى سرورم اى صاحب الزّمان
السَّلامُ عَلَیکَ یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ
سلام بر تو اى فرزند رسول خدا
السَّلامُ عَلَیکَ یا ابْنَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ
سلام بر تو اى فرزند امیر مؤمنان
السَّلامُ عَلَیکَ یا ابْنَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ سَیدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ
سلام بر تو اى فرزند فاطمه زهرا، سرور بانوان جهان
السَّلامُ عَلَیکَ یا ابْنَ الْأَئِمَّةِ الْحُجَجِ الْمَعْصُومِینَ وَ الْإِمَامِ عَلَى الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ
سلام بر تو اى فرزند امامان، آن حجّت هاى معصوم و اى پیشواى همه خلایق
السَّلامُ عَلَیکَ یا مَوْلای سَلامَ مُخْلِصٍ لَکَ فِی الْوِلایةِ
سلام بر تو اى سرورم، سلامى با کمال خلوص به تو در ولایت و پیروى
أَشْهَدُ أَنَّکَ الْإِمَامُ الْمَهْدِی قَوْلاً وَ فِعْلاً
گواهى می‌دهم که همانا تو امام راه یافته در گفتار و کردارى
وَ أَنْتَ الَّذِی تَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً
و تویى آن که زمین را با عدل و داد پر کنى، پس از آن که از ستم و جور پر شد
فَعَجَّلَ اللَّهُ فَرَجَکَ وَ سَهَّلَ مَخْرَجَکَ
پس خدا در گشایش کارت شتاب ورزد، و آمدنت را آسان نماید
وَ قَرَّبَ زَمَانَکَ وَ کَثَّرَ أَنْصَارَکَ وَ أَعْوَانَکَ
و زمانت را نزدیک فرماید و بر یاران و یاورانت بیافزاید
وَ أَنْجَزَ لَکَ مَا وَعَدَکَ فَهُوَ أَصْدَقُ الْقَائِلِینَ
و به آنچه به تو وعده داده وفا کند، که خدا راستگوترین گویندگان است که در قرآن فرموده:
«وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ
«و ما مى خواهیم بر کسانى که در زمین ناتوان شمرده شده اند منت نهیم
وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»
و آنان را پیشوایان و وارثان قرار دهیم»
یا مَوْلای یا صَاحِبَ الزَّمَانِ یا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ
اى سرورم اى صاحب الزمان اى فرزند رسول خدا
حَاجَتِی کَذَا وَ کَذَا…
حاجت من این و آن است؛

و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بیان کنید و بگویید:
فَاشْفَعْ لِی فِی نَجَاحِهَا
در برآورده شدن حاجاتم نزد خدا واسطه شو
فَقَدْ تَوَجَّهْتُ إِلَیکَ بِحَاجَتِی
من با حاجاتم به سوى تو رو نمودم
لِعِلْمِی أَنَّ لَکَ عِنْدَ اللَّهِ شَفَاعَةً مَقْبُولَةً وَ مَقَاماً مَحْمُوداً.
چون می‌دانم شفاعت تو نزد خدا پذیرفته می‌شود و مقام تو در بارگاهش بس ستوده است
فَبِحَقِّ مَنِ اخْتَصَّکُمْ بِأَمْرِهِ وَ ارْتَضَاکُمْ لِسِرِّهِ
پس به حق آن که شما را به امر خویش خاص گردانید و براى بیان اسرارش برگزید
وَ بِالشَّأْنِ الَّذِی لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ بَینَکُمْ وَ بَینَهُ
و به حق جایگاهى که شما در پیشگاه خدا دارى که تنها بین شما و اوست
سَلِ اللَّهَ تَعَالَى فِی نُجْحِ طَلِبَتِی وَ إِجَابَةِ دَعْوَتِی وَ کَشْفِ کُرْبَتِی
از خدا برآوردن خواهشم و اجابت دعایم و برطرف شدن اندوهم را بخواه.

سپس آنچه را که در نظر داری از خدا بخواهید که به خواست خدا برآورده می‌شود.

اثر استغاثه امام زمان (عج)

علامه شیخ محمود عراقی در کتاب دارالسلام آورده است: «این عمل را خودم تجربه کرده‌ام و آثار عجیبی از آن مشاهده نموده‌ام، بعضی از علما از یاد دادن آن به نااهلان خودداری می‌کردند…»

نماز استغاثه امام زمان (عج) به روشی دیگر
صدرالاسلام همدانی در کتاب «تکالیف الانام فی غیبة الامام» آورده است: برای استغاثه به امام زمان (عج) در زیر آسمان و بر بالای پشت‌بام با سر برهنه ۲ رکعت نماز بخوانید و پس از نماز امام زمان (عج) را به تعداد عدد ابجدش یعنی ۵۹۵ مرتبه با لفظ «یا حُجَّةُ الْقآئِمُ» صدا بزنید.

منبع:روش خواندن نماز استغاثه به امام زمان

روش خواندن نماز استغاثه به امام زمان

نماز شب یازدهم ماه شعبان (وسائل الشیعه)

ابواب بقیه الصلوات المندوبه؛ باب استحباب صلاة كل لَيلة من شعبان و كيفيتها

بابهای باقیمانده نمازهای مستحبی؛ باب مستحب بودن نماز در هر شب از ماه شعبان و کیفیت آنها؛

إِبْرَاهِيمُ بْنُ عَلِيٍّ الْكَفْعَمِيُّ فِي الْمِصْبَاحِ عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ:

ابراهیم بن علی کفعمی در مصباح به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله آورده است که فرمود:

مَنْ صَلَّى فِي اللَّيْلَةِ الْحَادِيَةَ عَشْرَةَ مِنْ شَعْبَانَ ثَمَانٍ بِالْحَمْدِ وَ الْجَحْدِ عَشْراً لَا يُصَلِّيهَا إِلَّا مُؤْمِنٌ مُسْتَكْمِلُ الْإِيمَانِ وَ يُعْطَى بِكُلِّ رَكْعَةٍ رَوْضَةً مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ الْحَدِيث‏

هر کس در شب یازدهم ماه شعبان، هشت رکعت نماز بخواند در هر رکعت حمد یک بار و سوره جحد (کافرون) ده بار، جز مؤمنانى كه ايمانشان كامل است اين نماز را نمى‌خوانند و نيز خداوند در برابر هر ركعت يك بوستان از بوستان‌هاى بهشت را به او عطا مى‌كند.

منبع:نماز شب یازدهم شعبان

نماز شب یازدهم شعبان

ارکان نماز

۱. نیت.
۲. تکبیرة الاحرام
۳. قیام (در هنگام تکبیرة الاحرام و هنگام رفتن به رکوع).
۴. رکوع.
۵. دو سجده.
نیت:

۱. معنای نیت و حکم آن: نیت در نماز واجب است و منظور از آن، قصد انجام نماز معین برای اطاعت از دستور خداوند است.
توجه:
نیت که در نماز واجب است همان قصد انجام نماز برای خداست و لازم نیست در دل خود یا به زبان مثلاً بگوید: چهار رکعت نماز ظهر می‌خوانم قربة الی الله.
لازم است نمازگزار بداند که چه نمازی می‌خواند، بنابراین اگر مثلاً نیت چهار رکعت نماز بکند، اما معین نکند که نماز ظهر یا عصر است، نماز او باطل است.
انسان باید نماز را به قصد اطاعت از فرمان خداوند عالم به جا آورد، بنابراین اگر برای ریا یعنی تظاهر به دینداری و امثال آن نماز بخواند نماز باطل است، و به طور کلی اگر همه‌ی نماز یا بخشی از آن را به خاطر غیر خدا به جا آورد نماز او باطل است.
۲. عدول از نیت:
مواردی که عدول واجب است
الف) از نماز عصر به نماز ظهر، قبل از وقت مخصوص عصر در صورتی که در بین نماز متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده است.
ب) از نماز عشا به نماز مغرب، قبل از وقت مخصوص عشا اگر در بین نماز عشا متوجه شود که نماز مغرب را نخوانده است و از محل عدول هم تجاوز نکرده باشد.
ج) اگر دو نماز قضایی که در ادای آن‌ها ترتیب معتبر است (مثل نماز قضای ظهر و عصر) بر عهده‌ی او باشد و بر اثر فراموشی قبل از ادای نماز اول به خواندن نماز دوم مشغول شود.
مواردی که عدول مستحب است
الف) از نماز ادا به نماز قضای واجب، در صورتی که بر اثر آن وقت فضیلت ادا فوت نشود.
ب) از نماز واجب به مستحب برای درک ثواب نماز جماعت.
ج) از نماز واجب به نافله در ظهر روز جمعه برای کسی که قرائت سوره‌ی جمعه را فراموش کرده و به جای آن سوره‌ی دیگری را خوانده و به نصف رسیده و یا از آن گذشته است. مستحب است این شخص، از نماز واجب به نافله عدول کند تا بتواند نماز فریضه را با سوره‌ی جمعه به جا آورد.

تکبیرة الاحرام:

“نماز” با گفتن “الله اکبر” آغاز می‌شود، گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز به معنای جدایی از غیر خدا و پیوستن به اوست. اعلام بزرگی پروردگار و دوری جستن از تمام قدرت‌های دروغین است.

با این تکبیر به حریم نماز وارد می‌شویم و برخی کار‌ها بر ما حرام می‌شود. هنگامی که نماز را شروع می‌کنیم باید متوجه باشیم که چه نمازی را می‌خوانیم؛ مثلا نماز ظهر است یا عصر و آن را تنها برای اطاعت فرمان خداوند بجا آوریم که این همان “نیت” است و از اجزای اصلی نماز به شمار می‌آید.

هنگام گفتن “الله اکبر” مستحب است، دست‌ها را تا مقابل گوش‌ها بالا ببریم.

واجبات تکبیره الاحرام:
۱. تکبیرة الاحرام را باید طوری بخواند که تلفظ به آن محسوب شود، و نشانه‌ی آن این است که خودش بتواند آنچه را می‌خواند و بر زبان جاری می‌کند – اگر دچار سنگینی گوش یا سر و صدای محیط نیست، بشنود.
۲. تکبیرة الاحرام را باید به عربی صحیح بگوید، و اگر ترجمه‌ی فارسی آن را بگوید یا آن را به عربی غلط بگوید – مثلاً‌های الله را با فتحه بگوید و یا امثال آن صحیح نیست.

اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ تکبیرة الاحرام را نمی‌داند واجب است یاد بگیرد، و اگر قادر به یادگیری نیست و نمیتواند آن را با تلقین دیگری به صورت حرف حرف با مراعات موالات عرفی بگوید باید ترجمه آن را بگوید.
۳. هنگام تکبیرة الاحرام باید بدن آرام و مستقر باشد، پس اگر عمداً و از روی اختیار، تکبیرة الاحرام را در حالی بگوید که بدنش حرکت دارد، باطل است.

اگر شک دارید که تکبیرة الاحرام گفتید یا نه:
الف) به اذکار قرائت مشغول شده: به شک خود اعتنا نکند و نماز را ادامه دهد.
ب) به اذکار قرائت مشغول نشده: باید تکبیر را بگوید.
صحت تکبیر (یعنی پس از گفتن تکبیرة‌الاحرام شک دارد صحیح گفته یا نه): باید به شک خود اعتنا نکند.

قیام (ایستاده بودن):

۱. اقسام قیام واجب:
رکن
الف) قیام هنگام تکبیرة الاحرام.
ب) قیام هنگام رفتن به رکوع (متصل به رکوع).
غیر رکن
الف) قیام هنگام قرائت.
ب) قیام بعد از رکوع.
۱. کسی که قادر است نماز را ایستاده بخواند و عذری ندارد باید از شروع نماز تا رفتن به رکوع، در حال ایستاده باشد، و نیز واجب است پس از رکوع و پیش از رفتن به سجده بایستد. ترک قیام عمداً در این حالات، موجب باطل شدن نماز است.
۲. ایستاده بودن در حال تکبیرة‌الاحرام و نیز پس از اتمام قرائت و پیش از رفتن به رکوع، رکن است یعنی اگر سهواً و از روی فراموشی هم آن را ترک کند نماز باطل می‌شود.
توجه:
اگر رکوع را فراموش کند و بعد از حمد و سوره بنشیند و در این هنگام یادش بیاید که رکوع نکرده، باید برخیزد و بایستد و از حال ایستاده به رکوع برود، پس اگر بدون برخاستن و ایستادن از همان حال نشسته خود را به حالت خمیدگی رکوع برساند نمازش باطل است.
۲. واجبات قیام: نمازگزار در حال قیام باید بدن را حرکت ندهد و به طرفی به طور آشکار خم نشود و به جایی تکیه نکند، مگر این که از روی ناچاری یا سهو و فراموشی باشد.

توجه:
موقعی که انسان در نماز بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد، باید ذکری را که به خواندن آن مشغول است در حال این حرکت، قطع کند.
۳. بعضی ازمستحبات قیام:
۱. بدن را راست نگهدارد.
۲. شانه‌ها را پایین بیندازد.
۳. دست‌ها را روی ران‌ها بگذارد.
۴. انگشت‌ها را به هم بچسباند.
۵. جای سجده را نگاه کند.
۶. سنگینی بدن را به طور مساوی روی دو پا بیندازد.
۷. با خضوع و خشوع باشد.
۸. پا‌ها را پس و پیش نگذارد.
۴. احکام قیام:
۱. کسی که در حال نماز قادر بر ایستادن نیست، باید نشسته نماز بخواند، ولی اگر می‌تواند به چیزی تکیه دهد و بایستد وظیفه‌ی او نماز ایستاده است.
۲. کسی که قادر بر نماز نشسته نیست، باید خوابیده نماز بخواند، و بنابر احتیاط واجب باید اگر می‌تواند به پهلوی راست بخوابد و صورت و بدن او رو به قبله باشد، وگرنه به پهلوی چپ بخوابد، واگر این گونه هم نمی‌تواند، به پشت بخوابد به طوری که کف پا‌های او رو به قبله باشد.
۳. کسی که نشسته نماز می‌خواند، اگر بعد از خواندن حمد و سوره بتواند بایستد و رکوع را به جا آورد باید بایستد و از حال ایستاده به رکوع برود.
۴. کسی که که خوابیده نماز می‌خواند اگر بدون حرج و زحمت بتواند دربین نماز بنشیند یا بایستد، باید هر مقداری را که می‌تواند نشسته یا ایستاده بخواند. همچنین کسی که نشسته نماز می‌خواند باید هر مقدار که بدون حرج و زحمت برای او ممکن است ایستاده نماز بخواند.
۵. کسی که می‌تواند ایستاده نماز بخواند اگر بترسد که به واسطه‌ی ایستادن، بیماری یا ضرر دیگری به او برسد، می‌تواند نشسته نماز بخواند، و اگر در نماز نشسته نیز همین ترس باشد می‌تواند خوابیده نماز بخواند
۶. کسی که احتمال می‌دهد در آخر وقت بتواند نماز خود را ایستاده بخواند، بنابر احتیاط (واجب) باید تا آن هنگام صبر کند، ولی اگر در اول وقت به خاطر عذری نماز خود را نشسته خواند و سپس تا آخر وقت عذر او بر طرف نشد نمازی که خوانده صحیح است و اعاده لازم نیست.
۷. اگر در اول وقت، قادر بر نماز ایستاده نبود و یقین داشت که ناتوانی او از نماز ایستاده، تا آخر وقت ادامه خواهد یافت، ولی قبل از آخر وقت توانست ایستاده نماز بخواند باید نماز را به طور ایستاده اعاده کند.

۴. قرائت

۱. اجزای قرائت:
در رکعت‌اول و دوم نماز‌های واجب یومیه: حمد و بنابر احتیاط واجب یک سوره‌ی کامل.
در رکعت سوم و چهارم نماز‌های واجب یومیه: حمد تنها یا یک مرتبه تسبیحات اربعه و بنابر احتیاط مستحب سه مرتبه.
۱. در رکعت اول و دوم نماز‌های واجب یومیه، باید بعد از تکبیرة الاحرام سوره‌ی حمد و بعد از آن بنابر احتیاط واجب یک سوره‌ی کامل از قرآن مجید را قرائت کند، و خواندن یک یا چند آیه کافی نیست.
۲. در رکعت سوم و چهارم نمازها، مخیّر است که حمد تنها (بدون سوره) بخواند یا تسبیحات اربعه یعنی «سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ للهِ وَ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَکْبَرُ» بگوید.
۲. احکام قرائت در رکعت اول و دوم:
۱. سوره‌ی «فیل» و «ایلاف» در حکم یک سوره‌اند، و خواندن یکی از آن دو بعد از حمد کافی نیست. همچنین سوره‌ی «والضحی» و «الم نشرح».
توجه:
اگر کسی بر اثر جهل به مسأله، در نماز‌های خود سوره‌ی فیل یا انشراح را به تنهایی خوانده است، در صورتی که در یادگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد نماز‌های گذشته‌ی او محکوم به صحت است.
۲. در نماز‌های واجب یومیه بعد از قرائت حمد و یک سوره‌ی کامل، قرائت بعضی از آیات به قصد قرآن اشکال ندارد.
۳. اگر وقت نماز تنگ باشد یا بترسد که اگر سوره را بخواند دزد یا درنده یا چیز دیگر به او صدمه می‌زند نباید سوره بخواند.
۴. اگر اشتباهاً سوره را پیش از حمد بخواند و قبل از رفتن به رکوع متوجه اشتباه خود شود، باید بعد از حمد دوباره سوره را بخواند، واگر در اثنای خواندن سوره متوجه شود باید سوره را رها کند و بعد از خواندن حمد، سوره را از اول بخواند.
۵. اگر حمد و سوره یا یکی از آن‌ها را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد، نمازش صحیح است.
۶. اگر پیش از رفتن به رکوع بفهمد که حمد و سوره یا فقط سوره را نخوانده باید آن را بخواند و به رکوع رود، و اگر بفهمد فقط حمد را نخوانده باید آن را و پس از آن دوباره سوره را بخواند، و نیز اگر خم شده و پیش از رسیدن به حد رکوع بفهمد که حمد یا سوره یا هر دو را نخوانده باید بایستد و به همین دستور عمل کند.
۷. در نماز واجب، خواندن سوره‌های سجده جایز نیست و اگر عمداً یا سهواً یکی از آن سوره‌ها را بخواند تا به آیه‌ی سجده برسد باید بنابر احتیاط واجب سجده‌ی تلاوت را به جا آورد و بر خیزد و اگر سوره، تمام نشده آن را تمام کند و نماز را به آخر برساند و سپس نماز را اعاده کند، و اگر قبل از رسیدن به آیه‌ی سجده ملتفت شد احتیاط واجب آن است که سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و نماز را تمام کند و سپس نماز را اعاده نماید.
۸. اگر در اثنای نماز، آیه‌ی سجده را بشنود، نمازش صحیح است و باید پس از شنیدن آیه‌ی سجده، به جای سجده کردن، اشاره به سجده کند.
۹. اگر بعد از حمد شروع به خواندن سوره‌ی «قل هو الله احد» یا سوره‌ی «قل یا ای‌ها الکافرون» کند، نمی‌تواند آن را رها کند و سوره‌ی دیگر بخواند، ولی در نماز جمعه اگر از روی فراموشی به جای سوره‌ی جمعه و منافقین یکی از آن دو سوره را بخواند می‌تواند آن را رها کند و سوره‌ی جمعه و منافقین را بخواند.
۱۰. اگر در نماز غیر از سوره‌ی «قل هو الله احد» و «قل یا ای‌ها الکافرون» سوره‌ی دیگر را بخواند تا وقتی بیش از نصف سوره را نخوانده است می‌تواند آن را رها کند و سوره‌ی دیگر بخواند.
۱۱. اگر مقداری از سوره‌یی را که مشغول خواندن آن است فراموشی کند یا به خاطر تنگی وقت یا جهت دیگری به ناچار نتواند آن را تمام کند باید آن سوره را رها کند و سوره‌ی دیگری بخواند، و در این صورت فرق نیست میان آن که از نصف گذشته یا نگذشته باشد، و یا سوره‌یی که به خواندن آن مشغول است «قل هو الله» و «قل یا ای‌ها الکافرون» یا غیر از آن‌ها باشد.
۱۲. در نماز‌های مستحبی، خواندن سوره لازم نیست، اگر چه آن نماز به واسطه‌ی نذر کردن واجب شده باشد، ولی در بعضی نماز‌های مستحبی که سوره‌ی مخصوص در آن وارد شده، مثل نماز برای والدین، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد باید همان سوره را بخواند.
۳. احکام قرائت در رکعت سوم و چهارم:
۱. یک‌بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است، هرچند احتیاط (مستحب) این است که سه مرتبه گفته شود.
۲. کسی که نمی‌داند تسبیحات اربعه را سه مرتبه گفته یا بیشتر و یا کمتر، چیزی بر او واجب نیست، ولی تا به رکوع نرفته می‌تواند بنا را بر اقل گذاشته و تسبیحات را تکرار نماید تا یقین کند آن را سه مرتبه گفته است.
۳. کسی که عادت دارد در رکعت سوم و چهارم تسبیحات بخواند، اگر تصمیم گرفت حمد بخواند، ولی به خاطر غافل شدن از این تصمیم، بر طبق عادت خود به خواندن تسبیحات مشغول شود نمازش صحیح است، و همینطور اگر عادت به خواندن حمد دارد و تصمیم می‌گیرد تسبیحات بخواند.
۴. اگر شخصی هنگام نماز بر اثر غفلت در رکعت سوم یا چهارم حمد و سوره بخواند و بعد از نماز متوجه شود نمازش صحیح است و نیاز به اعاده ندارد.
۵. اگر نمازگزار در حالی که ایستاده است شک کند که حمد یا تسبیحات را خوانده، باید حمد یا تسبیحات را بخواند، ولی اگر در هنگام گفتن استغفار مستحب، شک کند آیا تسبیحات خوانده یا نه لازم نیست آن را بخواند.
۶. اگر در رکوع رکعت سوم و چهارم شک کند که حمد یا تسبیحات خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند، ولی اگر در هنگام رفتن به رکوع در حالی که هنوز به حد رکوع نرسیده است شک کند، بنابر احتیاط واجب باید برگردد و حمد یا تسبیحات بخواند.
۴. جهر و اخفات (بلند و آهسته خواندن) در قرائت:
الف) حمد و سوره در رکعت اول و دوم

نماز صبح و مغرب‌و عشا

نمازگزار مرد است: باید بلند بخواند.
نمازگزار زن است: می‌تواند بلند یا آهسته بخواند، ولی اگر نامحرم صدایش را می‌شنود بهتر است آهسته بخواند.
نماز ظهر و عصر: باید آهسته بخواند غیر از «بسم الله»، چه نمازگزار مرد باشد و چه زن.
ب) تسبیحات اربعه یا حمد تنها در رکعت سوم و چهارم: باید آهسته بخواند، چه نمازگزار مرد باشد و چه زن، ولی در صورتی که حمد بخواند می‌تواند در نماز فرادی «بسم الله الرحمن الرحیم» را بلند بگوید، اگر چه احتیاط در آن است که «بسم الله» را هم آهسته بگوید و در نماز جماعت این احتیاط، واجب است.
۱. واجب است مردان حمد و سوره‌ی نماز صبح و مغرب و عشا را بلند، و حمد و سوره‌ی نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند و زنان نیز باید حمد و سوره‌ی نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند، اما حمد و سوره‌ی نماز صبح و مغرب و عشا را می‌توانند بلند یا آهسته بخوانند، ولی اگر نامحرم صدای آن‌ها را بشنود بهتر است آهسته بخوانند.
۲. بر مرد و زن واجب است که در رکعت سوم و چهارم نمازها، تسبیحات یا حمد را آهسته بخواند، ولی در صورتی که حمد بخواند می‌تواند در نماز فرادی «بسم الله الرحمن الرحیم» را در آن بلند بگوید، اگر چه احتیاط در آن است که «بسم الله» را هم آهسته بگوید، و در نماز جماعت این احتیاط، واجب است.
توجه:
وجوب بلند خواندن در نماز‌های مغرب و عشا و صبح، و وجوب آهسته خواندن در نماز ظهر و عصر، مختص به قرائت حمد و سوره است، همانگونه که وجوب آهسته خواندن در غیر از دو رکعت اول نماز مغرب و عشا، فقط مخصوص قرائت حمد یا تسبیحات در رکعت سوم یا چهارم است، ولی در ذکر رکوع و سجده و تشهد و سلام و دیگر ذکر‌های واجب در نماز‌های پنجگانه، مکلف بین آهسته یا بلند خواندن مخیّر است.
در وجوب جهر و اخفات در نماز‌های واجب فرقی بین نماز ادا و قضا وجود ندارد، هرچند نماز قضا، احتیاطی باشد.
ملاک اخفات (آهسته خواندن) عدم وجود جوهر صدا نیست، بلکه ملاک، آشکار نکردن آن است. در مقابل، ملاک جهر (بلند خواندن) آشکار کردن جوهر صدا است.
اگر درجایی که باید نماز را بلند بخواند، عمداً آهسته بخواند یا در جایی که باید آهسته بخواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است، ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد نماز صحیح است، و اگر در اثنای خواندن حمد و سوره ملتفت شود که اشتباه کرده، لازم نیست مقداری را که بر خلاف دستور، بلند یا آهسته خوانده دوباره بخواند.
اگر کسی در خواندن حمد و سوره، بیشتر از معمول صدا را بلند کند، مثل آن که آن‌ها را با فریاد بخواند، نمازش باطل است.
واجبات قرائت:
الف) در قرائت، واجب است که کلمات، تلفظ شوند به طوری که قرائت بر آن صدق کند، از این رو قرائت قلبی یعنی گذراندن کلمات در قلب بدون تلفظ آن‌ها که عنوان قرائت بر آن صدق نمی‌کند کافی نیست. نشانه‌ی صدق قرائت این است که خودش بتواند آنچه رامی‌خواند و بر زبان جاری می‌کند – اگر دچار سنگینی گوش یا سر و صدای محیط نیست- بشنود.
توجه:
کسی که بر اثر ابتلا به بیماری لالی قادر به تکلم نیست، ولی حواس سالمی دارد، اگر نمازش را با اشاره بخواند صحیح و مجزی است.
ب) واجب است که قرائت، صحیح و بدون غلط باشد و کسی که به هیچ قسم نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند، و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت به جا آورد.

توجه:
کسی که حمد و سوره و چیز‌های دیگر نماز را به خوبی نمی‌داند و می‌تواند یاد بگیرد، چنانچه وقت نماز وسعت دارد باید یاد بگیرد، و اگر وقت تنگ است بنابر احتیاط واجب در صورتی که ممکن باشد باید نمازش را به جماعت بخواند.
ملاک صحت قرائت، عبارت است از رعایت قواعد زبان عربی و ادای حرف از مخارج آن به طوری که اهل لسان (عرب زبانان) آن را ادای آن حرف بدانند نه حرف دیگر.
در قرائت، رعایت محسنات تجوید لازم نیست.
اگر یکی از کلمات حمد و سوره را نداند، یا عمداً آن را نگوید، یا عمداً به جای حرفی حرف دیگر بگوید، مثلاً به جای «ض» «ز» بگوید، یا زیر و زبر کلمات را تغییر دهد یا تشدید را نگوید، نماز او باطل است.
کسی که در قرائت حمد و سوره و یا در اعراب و حرکات کلمات نماز اشتباه می‌کرده است، مثلاً کلمه‌ی «یُولَدْ» را به جای فتح لام به کسر لام می‌خوانده، اگر عامد یا جاهل مقصر (قادر بر یادگیری) بوده بنابر احتیاط واجب، نماز باطل است، و الا نماز صحیح است. البته اگر نماز‌های گذشته را با اعتقاد به صحت، به صورت مذکور خوانده باشد محکوم به صحت است و اعاده و قضا ندارد.
«مَالِکِِ» در آیه‌ی شریفه‌ی «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» «مَلِکِ» هم قرائت شده، و قرائت به هر دو صورت در نماز از باب احتیاط اشکال ندارد.
در قرائت نماز لازم نیست که اگر آیه‌یی را به آیه‌ی بعدی وصل کرد، حرکت آخر آیه را ظاهر کند، مثلاً اگر بگوید: «مالِکِ یَوْمِ الدِّینِ» و نون آخر آیه را ساکن کند و بلافاصله بگوید: «ایّاکَ نَعْبُدُ وَ ایّاکَ نَسْتَعینُ» اشکال ندارد. این کار را «وصل به سکون» می‌نامند، و همینطور است در مورد کلماتی که آیه از آن‌ها تشکیل شده است، اگر چه در مورد اخیر احتیاط (مستحب) آن است که وصل به سکون نکند.
هرگاه نمازگزار هنگام خواندن «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» آن را بدون عطف فوری، با وقف بخواند و سپس «وَ لاَ الضَّالِّینَ» را قرائت نماید، در صورتی که وقف و فاصله به مقداری باشد که به وحدت جمله ضرر نزند اشکال ندارد.
اگر پس از آن که آیه‌یی را تمام کرد شک کند که آن را درست خوانده یا نه، باید به شک خود اعتنا نکند، و همینطور است اگر جمله‌یی از آیه را تمام کرد و پس از آن شک در درست خواندن آن کرد، مثل این که پس از «اِیَّاکَ نَعْبُدُ» شک کرد که آیا آن را درست ادا کرده است یا نه. البته در همه‌ی این صورت‌ها اگر آنچه را که در صحیح ادا کردن آن شک دارد، احتیاطاً دوباره بخواند اشکال ندارد.
ج) هنگام قرائت حمد و سوره یا تسبیحات، بدن باید آرام و مستقر باشد، و در صورتی که بخواهد کمی جلو یا عقب برود یا بدن را کمی به طرف راست و چپ حرکت دهد، باید ذکری را که به خواندن آن مشغول است در حال این حرکت، قطع کند.
مراحل قرائت نماز:
پس از گفتن “الله اکبر” سوره حمد را می‌خوانیم:

بسم الله الرحمن الرحیم

(الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ)

پس از سوره حمد، یک سوره دیگر از قرآن را می‌خوانیم به عنوان نمونه، می‌توان سوره توحید را خواند:سوره توحید

بسم الله الرحمن الرحیم

(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ)

پسر‌ها و مرد‌ها باید در نماز صبح، نماز مغرب و نماز عشا، حمد و سوره را (در رکعت اول و دوم) بلند بخوانند، ولی دختر‌ها وبانوان، اگر نامحرم صدای آنان را نشنوند می‌توانند بلند بخوانند و در نماز ظهر و نمازعصر همه باید حمد وسوره را آهسته بخوانند.

انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که اصلا نمی‌تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می‌تواند بخواند و بهتر آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
رکوع نماز

رکوع نماز پس از تمام شدن حمد وسوره سر به رکوع خم می‌کنیم و دست‌ها را به زانو‌ها می‌گذاریم و می‌گوییم:

“سبحان ربی العظیم وبحمده”

و یا می‌گوییم: “سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله”
سجده نماز

سپس سر از رکوع برداشته (می ایستیم) و آنگاه به سجده می‌رویم و هفت عضو بدن؛ یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانو‌ها و نوک انگشتان بزرگ پا را بر زمین گذاشته و می‌گوییم:

“سبحان ربی الاعلی وبحمده”

یا “سبحان الله” را سه مرتبه تکرار می‌کنیم.

در سجده نماز، باید پیشانی را روی خاک یا سنگ یا چیز‌های دیگری از زمین بگذاریم. هنگام نماز خواندن سجده بر چیز‌هایی که از زمین می‌روید و برای خوراک و پوشاک انسان مصرف نمی‌شود نیز صحیح است. مهر نماز که بیشتر در بین ما معمول است، در حقیقت قطعه خاک پاکیزه‌ای است که نمازگزار همراه خود دارد تا برای سجده، پیشانی را روی آن بگذارد.

سجده دوم نماز

پس از سجده اول، می‌نشینیم و بار دیگر به سجده رفته و سجده دوم را مانند سجده اول بجا می‌آوریم. با تمام شدن سجده دوم، یک رکعت نماز به پایان می‌رسد؛ یعنی تا بدینجا، رکعت اول نماز را خوانده ایم، بنابراین بطور خلاصه، رکعت اول نماز عبارت است از:

۱- تکبیره الاحرام (گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز).

۲- قرائت (خواندن حمد و سوره).

۳- رکوع و ذکر آن.

۴- دو سجده و ذکر آنها.
رکعت دوم نماز

پس از تمام شدن رکعت اول نماز، بدون آن که صورت نماز به هم بخورد و یا فاصله‌ای ایجاد شود، از جا برخاسته، بار دیگر می‌ایستیم و حمد و سوره را به همان ترتیبی که در رکعت اول نماز گفته شد، می‌خوانیم.

قنوت نماز

در رکعت دوم نماز‌های روزانه، بعد از تمام شدن حمد و سوره و قبل از رکوع، مستحب است، دست‌ها را روبروی صورت گرفته ودعایی بخوانیم؛ این عمل را “قنوت” گویند. در قنوت نمازمی توان این دعا را خواند:

“ربنا آتنا فی الدنیا حسنة وفی الاخرة حسن وقنا عذاب النار”

پیامبر خدا (ص) فرمود: “کسی که قنوت نمازش طولانی‌تر باشد، حسابرسی او در روز قیامت راحت‌تر است”.

پس از قنوت، رکوع وسجده‌ها را مانند رکعت اول بجا می‌آوریم.
تشهد نماز

در رکعت دوم هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوم باید در حالی که رو به قبله نشسته ایم “تشهد” نماز را بخوانیم.

یعنی بگوییم:

“اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده ورسوله اللهم صل علی محمد وال محمد”

سلامِ نماز

تا اینجا رکعت دوم نماز هم تمام می‌شود و اگر نماز دو رکعتی باشد؛ مانند نماز صبح، بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام می‌کنیم؛ یعنی می‌گوییم:

السلام علیک ای‌ها النبی ورحمة الله وبرکاته

السلام علینا وعلی عباد الله الصالحین

السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته

۱- اگر نمازگزار پیش از آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدنش آرام گیرد عمداً ذکر رکوع را بگوید، نمازش باطل است.

۲- اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب، عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است.

۳- واجب است نمازگزار بعد از رکوع بطور کامل بایستد و سپس به سجده برود و چنانچه عمداً بطور کامل نایستد نمازش باطل است.

۴- اگر کسی پیش از آنکه پیشانی اش به زمین برسد و آرام گیرد، عمداً ذکر سجده را بگوید، نمازش باطل است و چنانچه از روی فراموشی باشد باید دو باره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.

۵- نمازگزار باید بعد از تمام شدن ذکر سجده اول بنشیند تا بدن آرام گیرد و دو باره به سجده رود.

۶- اگر نمازگزار پیش از تمام شدن ذکر، عمداً سر از سجده بردارد نمازش باطل است.

۷- بهتر است در نماز بر خاک قبر امام حسین (ع) سجده کنیم که یادآور جهاد و شهادت برترین انسانها، در راه مکتب اسلام است و این عمل، هر روز به ما درس ایثار وفداکاری می‌دهد.

۸- سجده برای غیر خدا حرام است؛ چرا که سجده حالت بندگی انسان است و عبادت و بندگی تنها در پیشگاه پروردگار و به دستور او صحیح است.

برخی از مستحبات نماز

۱- پس از تمام شدن قرائت و قبل از رکوع، مستحب است “الله اکبر” بگوییم.

۲- بعد از برخاستن از رکوع، مستحب است “الله اکبر” بگوییم و بهتر است این جمله را هم بگوییم: “سمع الله لمن حمده”.

۳- قبل از سجده‌ها و بعد از آنها، مستحب است “الله اکبر” بگوییم.

۴- بین دو سجده مستحب است بگوییم:

“استغفر الله ربی واتوب الیه”

۵- در پایان هر رکعت و هنگام برخاستن برای رکعت بعد، مستحب است بگوییم: “بحول الله وقوته اقوم واقعد”.

از آغاز تا پایان نماز باید از این کار‌ها که نماز را باطل می‌کند بپرهیزیم:

۱- خوردن و آشامیدن.

۲- روی از قبله برگرداندن.

۳- سخن گفتن.

۴- خندیدن.

۵- گریستن.

۶- بهم زدن صورت نماز. مثل راه رفتن.

۷- کم یا زیاد کردن اجزای اصلی نماز؛ مانند رکوع.

۸- خارج شدن باد معده

منبع:نحوه خواندن نماز

نحوه خواندن نماز

آموزش صحیح نماز خواندن

تکبيرة الاحرام

“نماز” با گفتن “الله اکبر” آغاز مي شود، گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز به معناي جدايي از غير خدا و پيوستن به اوست.اعلام بزرگي پروردگار و دوري جستن از تمام قدرتهاي دروغين است.

با اين تکبير به حريم نماز وارد مي شويم و برخي کارها بر ما حرام مي شود.هنگامي که نماز را شروع مي کنيم بايد متوجه باشيم که چه نمازی را مي خوانيم؛ مثلا نماز ظهر است يا عصر و آن را تنها براي اطاعت فرمان خداوند بجا آوريم که اين همان “نيت” است و از اجزای اصلي نماز به شمار مي آيد.

هنگام گفتن “الله اکبر” مستحب است، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببريم.پس از گفتن “الله اکبر” سوره حمد را مي خوانيم:

بسم الله الرحمن الرحيم

(الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ)

پس از سوره حمد، يک سوره ديگر از قرآن را مي خوانيم به عنوان نمونه، مي توان سوره توحيد را خواند:سوره توحيد

بسم الله الرحمن الرحيم

(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ )

پسرها و مردها بايد در نماز صبح ، نماز مغرب و نماز عشا، حمد و سوره را (در رکعت اول و دوم) بلند بخوانند ولي دخترها وبانوان، اگر نامحرم صداي آنان را نشنوند مي توانند بلند بخوانند و در نماز ظهر و نمازعصر همه بايد حمد وسوره را آهسته بخوانند.

انسان بايد نماز را ياد بگيرد که غلط نخواند و کسي که اصلا نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور که مي تواند بخواند و بهتر آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.

رکوع نماز

رکوع نماز-پس از تمام شدن حمد وسوره سر به رکوع خم مي کنيم و دستها را به زانوها مي گذاريم و مي گوييم:

“سبحان ربي العظيم وبحمده”

و يا مي گوييم: “سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله”

سجده نماز

سپس سر از رکوع برداشته (مي ايستيم) و آنگاه به سجده مي رويم و هفت عضو بدن؛ يعني پيشاني، کف دو دست، سر زانوها و نوک انگشتان بزرگ پا را بر زمين گذاشته و مي گوييم:

“سبحان ربي الاعلي وبحمده”

يا “سبحان الله” را سه مرتبه تکرار مي کنيم.

در سجده نماز، بايد پيشاني را روي خاک يا سنگ يا چيزهاي ديگري از زمين بگذاريم.هنگام نماز خواندن سجده بر چيزهايي که از زمين مي رويد و براي خوراک و پوشاک انسان مصرف نمي شود نيز صحيح است.مهر نماز که بيشتر در بين ما معمول است، در حقيقت قطعه خاک پاکيزه اي است که نمازگزار همراه خود دارد تا براي سجده، پيشاني را روي آن بگذارد.

سجده دوم نماز

پس از سجده اول ، مي نشينيم و بار ديگر به سجده رفته و سجده دوم را مانند سجده اول بجا مي آوريم.با تمام شدن سجده دوم، يک رکعت نماز به پايان مي رسد؛ يعني تا بدينجا، رکعت اول نماز را خوانده ايم، بنابراين بطور خلاصه، رکعت اول نماز عبارت است از:

1- تکبيره الاحرام (گفتن “الله اکبر” در آغاز نماز).

2- قرائت (خواندن حمد و سوره).

3- رکوع و ذکر آن.

4- دو سجده و ذکر آنها.

رکعت دوم نماز

پس از تمام شدن رکعت اول نماز، بدون آن که صورت نماز به هم بخورد و يا فاصله اي ايجاد شود، از جا برخاسته، بار ديگر مي ايستيم و حمد و سوره را به همان ترتيبي که در رکعت اول نماز گفته شد، مي خوانيم.

قنوت نماز

در رکعت دوم نمازهاي روزانه، بعد از تمام شدن حمد و سوره و قبل از رکوع، مستحب است، دستها را روبروي صورت گرفته ودعايي بخوانيم؛ اين عمل را “قنوت” گويند.در قنوت نمازمي توان اين دعا را خواند:

“ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الاخرة حسن وقنا عذاب النار”

پيامبر خدا (ص) فرمود: “کسي که قنوت نمازش طولاني تر باشد، حسابرسي او در روز قيامت راحت تر است”.

پس از قنوت، رکوع وسجده ها را مانند رکعت اول بجا مي آوريم.

تشهد نماز

در رکعت دوم هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوم بايد در حالي که رو به قبله نشسته ايم “تشهد” نماز را بخوانيم؛

يعني بگوييم:

“اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريک له و اشهد ان محمدا عبده ورسوله اللهم صل علي محمد وال محمد”

سلام نماز

تا اينجا رکعت دوم نماز هم تمام مي شود و اگر نماز دو رکعتي باشد؛ مانند نماز صبح، بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام مي کنيم؛ يعني مي گوييم:

السلام عليک ايها النبي ورحمة الله وبرکاته

السلام علينا وعلي عباد الله الصالحين

السلام عليکم ورحمة الله وبرکاته

اکنون نماز صبح را فرا گرفتيم و چنانچه نمازي که مي خوانيم سه رکعتي يا چهار رکعتي باشد، بايد در رکعت دوم نماز، بعد از خواندن تشهد، بدون آن که سلام نماز را بگوييم، بايستيم و رکعت سوم نماز را بخوانيم.

رکعت سوم نماز

رکعت سوم نماز هم مانند رکعت دوم است، با اين تفاوت که در رکعت دوم نماز بايد با حمد و سوره بخوانيم، ولي در رکعت سوم، سوره و قنوت ندارد و فقط “حمد” را مي خوانيم و يا به جاي حمد، سه مرتبه مي گوييم:

“سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اکبرُ”

پس اگز نماز مغرب مي خوانيم، بايد بعد از سجده دوم (در رکعت سوم) تشهد بخوانيم وبا سلام، نماز را پايان دهيم.

رکعت چهارم نماز

اگر نمازي که مي خوانيم چهار رکعتي باشد؛ يعني: نماز ظهر يا نمازعصر يا نماز عشا؛ پس از سجده ها (در رکعت سوم) بدون آن که تشهد يا سلام را بخوانيم، مي ايستيم و رکعت چهارم را مانند رکعت سوم انجام مي دهيم و در پايان نماز؛ يعني پس از سجده دوم مي نشينيم و تشهد و سلام را مي خوانيم و نماز را تمام مي کنيم.

خلاصه نماز

اکنون که چگونگي نمازهاي روزانه بيان شد، ياد آوري اين نکته لازم است که؛ آنچه در نماز خوانده مي شود و ياد گرفتن آنها لازم است، تنها بيست جمله مي باشد، پس يادگيري نماز را دشوار ندانيم، و اين دستور زندگي ساز اسلام را کوچک نشماريم بلکه با چند ساعت صرف و چند مرتبه تکرار اين جملات، به آساني مي توان نماز را فراگرفت. براي توجه بيشتر، با حذف جمله هاي تکراري، بيست جمله واجب نماز را ياد آور مي شويم:

1-“اللهُ اَکبَر”

2-بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ

3-الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ

4-الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ

5-مَـالِكِ يَوْمِ الدِّينِ

6-إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ

7- اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ

8-صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ

9-غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ

10- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ

11- اللَّهُ الصَّمَدُ

12- لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ

13- وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ

14- سُبحانَ ربٌي العظيمِ وَبحمدهِ

15- سُبحانَ ربٌي الاعلي وَبحمدهِ

16- اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شريکَ لَهُ

17- واشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ ورَسُولُهُ

18- اللهُمٌ صَلٌ علي محمٌَدٍ والِ مُحمٌد

19- سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اکبرُ

20- السٌلامُ عَليکُم ورحمة اللهِ وبرکاتُهُ

ترجمه نماز

·”اللهُ اَکبَر”: “خداوند از هر کس و هر چند بزرگتر است”.

·بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ: “بنام خداوند بخشنده مهربان”.

·الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ: “ستايش، مخصوص پرودگار جهانيان است”.

.الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ: “خداي بخشنده و مهربان”.

.مَـالِكِ يَوْمِ الدِّينِ: “صاحب روز پاداش (قيامت)”.

·إيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ: “تنها تو را مي پرستيم و تنها از تو کمک مي خواهيم”.

·اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ: “ما را به راه راست هدايت فرما”.

·صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ : “راه آنان که به آنها نعمت دادي”.

·غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ: “نه راه کساني که بر آنها خشم شده است”.

·وَلاَ الضَّالِّينَ: “و نه راه گمراهان”.

·قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ : “بگو اوست خداي يکتا”.

·اللَّهُ الصَّمَدُ : “خداي بي نياز”.

·لمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ: “خدايي که نه فرزند کسي است و نه فرزندي دارد”.

·وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ: “وهيچ کسي، همتاي او نيست”.

·سُبحانَ ربٌي العظيمِ وَبحمدهِ: “پروردگار بزرگ من پيراسته و منزه است و او را ستايش مي کنم”.

·سُبحانَ ربٌي الاعلي وَبحمدهِ: “پروردگار من از همه کس بالاتر و منزه است و او را مي ستايم”

·اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شريکَ لَهُ: “گواهي مي دهم که جز آفريدگار، خدايي نيست و يکتا و بي همتاست و شريک ندارد”.

·واشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ ورَسُولُهُ: “وگواهي مي دهم که محمد (ص) بنده و فرستاده خداوند است”.

·اللهُمٌ صَلٌ علي محمٌَدٍ والِ مُحمٌد: “خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست”.

·سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اکبرُ: “خداوند از هر عيبي پاک و منزه است و حمد و سپاس مخصوص خداوند است و جز او پروردگاري نيست و خدا بزرگتر و برتر از هر چيز است”.

·السلام عليک ايها النبي ورحمة الله وبرکاته: “سلام و رحمت و برکات پروردگار بر تو باد اي پيامبر”.

·السلام علينا وعلي عباد الله الصالحين: “سلام بر ما (نمازگزاران) و بر بندگان نيکوکار خداوند”.

·السٌلامُ عَليکُم ورحمة اللهِ وبرکاتُهُ: “سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما (مؤمنين) باد”.

·ربنا اتنا في الدنيا حسنة وفي الاخرة حسنة وقنا عذاب النار: “پروردگارا!: هم دنيا و هم در آخرت، به ما نيکي عنايت فرما و ما را از عذاب آتش جهنم نگه دار”.

احکام نماز

1- اگر نمازگزار پيش از آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدنش آرام گيرد عمداً ذکر رکوع را بگويد، نمازش باطل است.

2- اگر پيش از تمام شدن ذکر واجب، عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است.

3- واجب است نمازگزار بعد از رکوع بطور کامل بايستد و سپس به سجده برود و چنانچه عمداً بطور کامل نايستد نمازش باطل است.

4- اگر کسي پيش از آنکه پيشاني اش به زمين برسد و آرام گيرد، عمداً ذکر سجده را بگويد، نمازش باطل است و چنانچه از روي فراموشي باشد بايد دو باره در حال آرام بودن، ذکر را بگويد.

5- نمازگزار بايد بعد از تمام شدن ذکر سجده اول بنشيند تا بدن آرام گيرد و دو باره به سجده رود.

6- اگر نمازگزار پيش از تمام شدن ذکر، عمداً سر از سجده بردارد نمازش باطل است.

7- بهتر است در نماز بر خاک قبر امام حسين (ع) سجده کنيم که يادآور جهاد و شهادت برترين انسانها، در راه مکتب اسلام است و اين عمل، هر روز به ما درس ايثار وفداکاري مي دهد.

8- سجده براي غير خدا حرام است؛ چرا که سجده حالت بندگي انسان است و عبادت و بندگي تنها در پيشگاه پروردگار و به دستور او صحيح است.

برخي از مستحبات نماز

1- پس از تمام شدن قرائت و قبل از رکوع، مستحب است “الله اکبر” بگوييم.

2- بعد از برخاستن از رکوع، مستحب است “الله اکبر” بگوييم و بهتر است اين جمله را هم بگوييم: “سمع الله لمن حمده”.

3- قبل از سجده ها و بعد از آنها، مستحب است “الله اکبر” بگوييم.

4- بين دو سجده مستحب است بگوييم:

“استغفر الله ربي واتوب اليه”

5- در پايان هر رکعت و هنگام برخاستن براي رکعت بعد، مستحب است بگوييم: “بحول الله وقوته اقوم واقعد”.

از آغاز تا پايان نماز بايد از اين کارها که نماز را باطل مي کند بپرهيزيم:

1- خوردن و آشاميدن.

2- روي از قبله برگرداندن.

3- سخن گفتن.

4- خنديدن.

5- گريستن.

6- بهم زدن صورت نماز. مثل راه رفتن.

7- کم يا زياد کردن اجزاي اصلي نماز؛ مانند رکوع.

تعقيب نماز

تعقيب نماز، ادامه دادن حالت عبادت است بعد از نماز.

مستحب است انسان، بعد از نماز، مقداري مشغول گفتن ذکر و خواندن دعا و قرآن شود ولازم نيست دعاها را به عربي بخواند و از بهترين تعقيبها، براي همه نمازها، تسبيحات معروفي است که پيامبر اکرم (ص) به دختر گراميش حضرت زهرا (ع) آموخت و به “تسبيحات حضرت زهرا” معروف است، و آن عبارت است از:

الله اکبر………………………….34 مرتبه

الحمد لله…………………………33 مرتبه

سبحان الله………………………33 مرتبه

ونيز مستحب است، سجده شکر بجا آوريم؛ يعني به قصد شکر نعمتهاي پروردگار، به سجده رفته وصد مرتبه يا سه مرتبه و يا يک مرتبه بگوييم: “شکراً لله”.

نماز جماعت

يکي از مراسم پرشگوه و با عظمت اسلامي، “نماز جماعت” است.

نماز جماعت تجلي وحدت مسلمانان و تشکل آنان در هر صبح و شام است. در روايات اسلامي براي شرکت در نماز جماعت، ثواب بسياري شمرده شده است، تا جايي که اگر تعداد نمازگزاران، بيش از ده نفر باشد، ثواب آن قابل شمارش نيست. در احکام اسلامي نيز به مسائل بسياري بر مي خوريم که حکايت از اهميت بسيار زياد نماز جماعت دارد و در اينجا به برخي از آنها اشاره مي کنيم:

1- شرکت در نماز جماعت براي همه کس مستحب است، به خصوص براي همسايه مسجد.

2- سزاوار نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.

3- شرکت نکردن در نماز جماعت، از روي بي اعتنايي جايز نيست.

4- مستحب است، انسان، صبر کند که نماز را به جماعت بخواند.

5- نماز جماعت، از نماز اول وقت، که به تنهايي خوانده مي شود برتر است، هرچند نماز جماعت اول وقت خوانده نشود.

6- نماز جماعتي که مختصر خوانده مي شود، از نماز طولاني که به جماعت نيست، بهتر است.

7- وقتي که جماعت برپا مي شود، کسي که نمازش را به تنهايي خوانده مستحب است دو باره به جماعت بخواند.

با توجه به مسائلي که بيان شد، به اهميت نماز جماعت پي مي بريم. پس بکوشيم تا از اجتماع هر روز مسلمانان جدا نمانيم و از ثواب بسيار زياد آن محروم نشويم.

احکام نماز جماعت

1- در نماز جماعت، يک نفر با تقوا که نماز را بطور صحيح مي خواند، به عنوان امام جماعت، پيشاپيش جمعيت ايستاده و قبل از ديگران نماز را شروع کرده و ديگران در نماز از او پيروي مي کنند.

2- کمترين افراد براي تشکيل نماز جماعت، دو نفر مي باشد که يک نفر “امام جماعت” و ديگري “مأموم” است.

3- در رکعت اول و دوم نماز، وقتي که امام جماعت حمد وسوره را مي خواند. بر ديگران لازم نيست، حمد و سوره را بخوانند بلکه به قرائت امام گوش فرا مي دهند ولي بقيه اعمال نماز را بايد انجام دهند.

4- مأموم نبايد پيش از امام، نماز را شروع کند و کارهاي نماز مانند رکوع وسجده را هم نبايد جلوتر از او انجام دهد.

5- مأموم نبايد جلوتر از امام جماعت باشد، بلکه کمي عقب تر مي ايستد.

6- فاصله بين امام و مأموم وصف ها نبايد زياد باشد.

7- اگر براي نماز جماعت، اذان و اقامه گفته باشند، بر مأموم، خواندن آنها مستحب نيست.

نماز جمعه

يکي از نمازهايي که بايد به جماعت خوانده شود و به تنهايي نمي توان خواند، نماز بسيار با عظمت جمعه است.

نماز جمعه زيباترين گردهمايي هفتگي مسلمانان و عالي ترين عبادت سياسي هر هفته خداپرستان است.

در اين نماز، امام جمعه نمازگزاران را به تقوا و پاکدامني توصيه مي کند و آنها را با مسائل سياسي و اقتصادي جهان اسلام آگاه مي سازد.

حضرت امام خميني (قدس سره) در باره اهميت اين اجتماع باشکوه، چنين نگاشته اند:

“نماز جمعه و دو خطبه آن، از مراسم بزرگ مسلمانان است؛ مانند مراسم حج. وافسوس که مسلمانان از وظايف مهم سياسي – اسلامي خود در اين مراسم غفلت کرده اند. اسلام با تمام امورش، دين سياست است و اين مطلب براي هر کس که آگاهي کمي از احکام حکومتي، سياسي، اجتماعي واقتصادي اسلام داشته باشد آشکار است و هرکس گمان کند که دين از سياست جداست فردناداني است که نه اسلام را شناخته و نه سياست را”.

احکام نماز جمعه

1- نماز جمعه دو رکعت است (مانند نماز صبح) و دو قنوت مستحبي دارد؛ يکي در رکعت اول، قبل از رکوع و ديگري در رکعت دوم، پس از رکوع.

2- نماز جمعه، اول ظهر روز جمعه و به جاي نماز ظهر خوانده مي شود.

3- خواندن دو خطبه، توسط امام جمعه، قبل از نماز، واجب است.

4- وقتي که امام جمعه، خطبه هاي نماز جمعه را مي خواند، بر شرکت کنندگان واجب است، به خطبه ها گوش دهند، و سخن گفتن به هنگام ايراد خطبه ها مکروه است، بلکه اگر به سبب سخن گفتن، نتواند به خطبه ها گوش دهد، سکوت لازم است. همچنين هنگام ايراد خطبه ها، خواندن نماز مستحبي يا کتاب و روزنامه و انجام دادن کارهايي که مانع گوش دادن به خطبه ها است، خلاف است.

5- اگر کسي به خطبه اول يا هر دو خطبه نرسد، بازهم، شرکت در نماز جمعه فضيلت دارد و جايگزين نماز ظهر مي شود.

نماز مسافر

1- انسان بايد در سفر، نمازهاي چهار رکعتي را دو رکعت (شکسته) بخواند، به شرط آنکه مسافرتش از هشت فرسخ که حدود 45 کيلومتر است کمتر نباشد.

2- اگر مسافر از جايي که نمازش تمام است، مثل وطن حد اقل، چهار فرسخ مي رود و چهار فرسخ برمي گردد، نمازش در اين سفر هم شکسته است.

3- اگر انسان به جايي سفر کند و بخواهد در آن جا ده روز يا بيشتر بماند بايد نماز را تمام بخواند و چنانچه کمتر از ده روز مي ماند نمازش در آنجا شکسته است ولي در بين راه هنگام رفتن يابرگشتن از سفر، نماز را بايد شکسته بخواند.

4- در وطن بايد نماز را تمام بخواند، هر چند کمتر از ده روز در آنجا بماند مثلا از مسافرتي برگشته وچند روزي در وطن مي ماند و دو باره به مسافرت مي رود.

5- وطن، شهر يا روستايي است که انسان براي زندگي هميشگي خود اختيار کرده است، خواه در آنجا به دنيا آمده باشد و وطن پدر و مادرش باشد، يا خودش آنجا را براي زندگي اختيار کرده است.

6- اگر انسان به جايي سفر کند ونداند در آنجا ده روز مي ماند يا نه، اگر با همين حال سي روز در آنجا بماند، پس از سي روز بايد نماز را تمام بخواند.

نماز آيات

نماز آیات-وقتي خورشيد يا ماه بگيرد يا زلزله اي رخ دهد، بر خدا پرستان است که به خداي خود پناه آورده، دو رکعت “نماز آيات” بجا آورند. گزاردن چنين نمازي کنايه از اين است که اينگونه حوادث نشانه هايي از قدرت الهي و نظم و حساب دقيق عالم طبيعي است.

خواندن اين نماز، انسان را از خُرافات و خيال هاي بيهوده باز مي دارد و متوجه آفريدگار هستي مي نمايد و همچنين سبب فرونشستن ترس و دلهره وآرامش دل ها مي شود.

چگونگي نماز آيات

نماز آيات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و قبل از هر رکوع حمد و سوره خوانده مي شود و يا سوره اي را پنج قسمت کرده و قسمت اول را قبل از رکوع اول، بعد از حمد مي خوانيم وبه رکوع مي رويم، سپس از رکوع برخاسته و بدون خواندن حمد قسمت دوم آن سوره را مي خوانيم و به رکوع مي رويم، پس از رکوع قسمت سوم آن را مي خوانيم و باز به رکوع مي رويم سپس مي ايستيم و همچنين تا رکوع پنجم و سپس به سجده مي رويم و رکعت دوم را هم به همين ترتيب بجا مي آوريم.

اکنون به عنوان نمونه، نماز آيات را به شکل کوتاه آن با تقسيم سوره “اخلاص” بيان مي کنيم:

– با گفتن “الله اکبر” نماز را شروع مي کنيم.

– بعد از تکبير، سوره حمد را مي خوانيم و پس از حمد “بسم الله الرحمن الرحيم” را مي گوييم.

– سپس به رکوع مي رويم (در تمام رکوع ها بايد ذکر رکوع گفته شود).

– از رکوع سر بر مي داريم و بدون آنکه سوره حمد را بخوانيم، مي گوييم: “قل هو الله احد”.

– بعد به رکوع دوم مي رويم.

– پس از رکوع دوم مي خوانيم: “الله الصمد”.

– باز به رکوع مي رويم.

– پس از رکوع سوم مي خوانيم: “لم يلد ولم يولد”.

– باز به رکوع رفته، پس از رکوع چهارم مي خوانيم:

“ولم يکن له کفواً احد”.

– سپس رکوع پنجم را بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده مي رويم.

– پس از سجده دوم، يک رکعت ديگر، مانند رکعت اول بجا مي آوريم و با تشهد و سلام، نماز را تمام مي کنيم.

قنوت نماز آيات

در نماز آيات هم خواندن قنوت مستحب است و زمان آن، در رکعت دوم، بعد از تمام شدن سوره، قبل از رکوع پنجم، است.

نماز بر ميت

نماز بر میت-هرگاه مسلماني، از دنيا برود، پس از انجام غسل و کفن، بايد بر او نماز بخوانند، اين نماز ممکن است توسط يک نفر خوانده شود و يا افرادي آن را به جماعت بخوانند.

چگونگي نماز ميت

ميت را بايد روبروي نمازگزار طوري قرار دهند که وقتي براي نماز رو به قبله مي ايستد، سر ميت طرف راست نمازگزار باشد.

اين نماز رکوع و سجده وتشهد و سلام ندارد و تنها، پنج تکبير و چند ذکر و دعاست. بدين ترتيب که نمازگزار با نيت و گفتن “الله اکبر” نماز را شروع مي کند.

سپس مي گويد:

“اشهدُ ان لا اله الا اللهُ وان محمداً رسول الله”

بعد از آن، تکبير دوم را مي گويد و بعد مي خواند:

“اللهم صل علي محمد وال محمد”

وبعد از تکبير سوم بايد بگويد:

“اللهم اغفر للمؤمنين والمؤمنات”

وبعد از تکبير چهارم مي گويد:

“اللهم اغفر لهذا الميت”

وبعد تکبير پنجم را بگويد و با گفتن تکبير پنجم، نماز هم تمام مي شود.

نماز ميت اگر به همين مقدار خوانده شود، کافي است، گرچه بهتر است دعاها وذکرهاي مفصل آن خوانده شود.

نمازهاي مستحبي

چنانکه گذشت، نمازهاي مستحبي بسيار است و در اين نوشته نمي گنجد، ولي از آنجا که عاشقان مايلند در اوقات فراغت، به مستحبات بپردازند، برخي از آنها را مي آوريم: ناگفته نماند که به نماز مستحبي “نافله” نيز مي گويند.

نافله هاي روزانه

نافله نماز صبح: دو رکعت پيش از نماز صبح.

نافله نماز ظهر: هشت رکعت (چهار رکعت نماز دو رکعتي) پيش از نماز ظهر.

نافله نماز عصر: هشت رکعت، پيش از نماز عصر.

نافله نماز مغرب: چهار رکعت، بعد از نماز مغرب.

نافله نماز عشا: دو رکعت بعد از عشا (نشسته خوانده مي شود).

در بين اين نمازها، نافله نماز صبح و نافله نماز عشا ثواب بيشتري دارد و سفارش زيادتري نسبت به آنها شده است.

نماز شب

نماز شب يازده رکعت است که از نيمه شب تا اذان صبح خوانده مي شود و ثواب بسيار دارد، طریقه خواندن نماز شب بدين ترتيب است:

هشت رکعت (چهار نماز دو رکعتي) به نيت نافله شب.

دو رکعت به نيت نماز شفع.

يک رکعت به نيت نماز وتر.

منبع:آموزش نماز خواندن

آموزش نماز خواندن